Geleneksel anlamda alternatif uyuşmazlık çözüm (AUÇ) yolları; tamamen gönüllülük esasına göre işlerlik kazanan ve Devlet mahkemelerinde gerçekleşen yargılamaya göre seçimlik bir yol olarak uygulama alanı bulan uyuşmazlık çözüm yolları bütünüdür.
Bağımsız, tarafsız ve objektif bir üçüncü kişi, aralarında uyuşmazlık bulunan tarafları bir araya getirerek, ortaklaşa bir çözüm bulmaları konusunda iletişim kurmalarını sağlamakta ve aralarındaki uyuşmazlığı, kendi kendilerine çözmeleri için onlara yardımcı olmakta ya da somut olayın özelliğine göre onlara üzerinde fikir birliğine varabilecekleri çözüm önerileri sunmaktadır.
Geleneksel anlamda alternatif uyuşmazlık çözüm (AUÇ) yolları, tüm kültür ve uygarlıklarda yüzyıllardır uygulanmaktadır; ancak profesyonel anlamda, ilk olarak Anglosakson hukuk sistemini benimseyen ülkelerde kullanılmaya başlanmıştır. Söz konusu yöntemlerin Amerika Birleşik Devletleri’ndeki tarihi gelişim süreci, 1960’lı yılların başında başlamış, bu alanda esas gelişme 1980’li yıllarda meydana gelmiştir. İngiltere’deki gelişimi ise daha yeni olup özellikle son 30 yılda önemli ilerleme kaydetmiştir. Kıta Avrupası ülkelerinde, küreselleşmenin de etkisiyle, son yıllarda hızlı gelişim göstermeye ve uygulanmaya başlanmıştır.
Ülkemizde de Adalet Bakanlığınca 2008 yılında hazırlanan Yargı Reformu Stratejisi Taslağında düzenlenmesinden ve 2007-2012 yıllarını kapsayan Eylem Planında da "Hukuk Uyuşmazlıkları Arabuluculuk Kanun Tasarısı" olarak yer verilmesinden sonra 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu, 22.06.2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Alternatif uyuşmazlık çözüm (AUÇ) yolları, sınırlı değildir. Her ülkeye ve ülkelerin sosyolojik gerçeklerine uygun alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri mevcuttur.
Belli başlı olanları, müzakere, tarafsız ön değerlendirme, vakıaların tespiti, kısa duruşma, uzlaştırma ve arabuluculuktur. Tahkimin de alternatif uyuşmazlık çözüm yollarından birisi olduğu hususu doktrinde tartışmalıdır.
